1-"ile" edatı: 

Türkçede en çok kullanılan, bazen de sözcüğe bir ek gibi bitişik yazılan bir edattır."ile" edatı sözcük ve sözcük gruplarını birbirine bağ­larken, genellikle beraberlik, birlikte olma anlamı katar.

ÖRNEK 

Ben de istemiyorum onlarla oturmayı.

Okula arabayla gittim.

Hastaneye çiçekle gelmişti.

O akşam sevgilisi ile tartıştı.

UYARI 1: Edat olan "ile" sözcüğüyle, bağlaç olan "ile" sözcüğü birbirine karıştırılmamalıdır. Bağlaç olan "ile" sözcüğü eş görevli sözcük ya da sözcüklerini birbirine bağlamada kullanılır. "Ve" bağlacıyla özdeş görevdedir.

Ali'yle Ayşe sinemaya gitti Bu cümlede "ile" sözcüğü, iki özneyi birbirine bağla­mıştır.

Ali, Ayşe'yle sinemaya gitti.Bu cümlede "ile" sözcüğü, eyleme "birlikte olma" an­lamı kattığı için edattır.

UYARI 2: Bazı tümleçlerde "ile" edatının yerini "-lı, -li, -lu, -lü" eki karşılar.

ÖRNEK 

Çanta ile geldi.

Çantalı geldi.

Özen ile çalıştı. Özenli çalıştı

2- "İçin" Edatı:"için" edatı sözcük ve sözcük grupları arasında ilgi kurarken, çoğunlukla amaç gösterir ve neden-sonuç ilişkisi kurar.

ÖRNEK

Çalıştığı için başarılı oldu.

Yağmur yağdığı için sokağa çıkamadı.

Senin geleceğini bildiği için gelmemiştir.

Her şeyi senin için yaptığımı biliyorsun.

UYARI: Bu edatın yerini "-den, -dan, -tan, -ten," eki karşılayabilir.

ÖRNEK

Çalıştığından başarılı oldu.

3- "Gibi" edatı:Birlikte kullanıldığı sözcük ya da sözcük grubuna benzetme, karşılaştırma ve kıyaslama anlamları katan bir edattır. Yalın haldeki ve ad durum eki almış adlarla kullanılır.

ÖRNEK

Dev gibi bir adamdı.

Tavşan kanı gibi çay.

UYARI 1: "Gibi" edatı, ad, adıl ve ortaçlarla (sıfatfiil-ler) tamlama kurabilir.

ÖRNEK

Onun gibi, sizin gibisine, taş gibi, çiçek gibi, uyurgibi, ağlamış gibi...

UYARI 2: "Gibi" edatının yerini bazen "-msi, -ca" e.kleri tutabilir.

ÖRNEK

İnsanca davranmayı öğren."İnsanca" sözcüğüyle kastedilen "insan gibi"dir.

Yeşilimsi bir gömlek aldım. "Yeşilimsi" sözcüğüyle kastedilen "yeşil gibi gömlek"tir.

Kadifemsi bir teni vardı. "kadifemsi" sözcüğüyle kastedilen "kadife gibi"dir.

4-"Kadar" Edatı:Bu edat, birlikte kullanıldığı sözcük ya da sözcük gru­buna nitelikte ve nicelikte benzerlik, ölçü, karşılaştır­ma, aşağı yukarı, şöyle böyle gibi anlamlar katar.

ÖRNEK

Bu kış üç ton kadar kömür yaktık.

 Üç saat kadar bekledik.

 Senin kadar iyi bir insan tanımadım.

Sabaha kadar ders çalıştım.

UYARI 1: Yalın durumda, tamlayan ve yönelme du­rumu ekleri almış sözcüklerle, edatlı tamlama biçi­minde kullanılır.

ÖRNEK

Ne kadar, paran kadar, dağ kadar, bizim kadar...

UYARI 2: "Kadar" edatı bazı kullanımlarda "gibi" edatına yakın bir anlam içerir.

ÖRNEK

Pamuk kadar yumuşak.

Kaya kadar sert.

5- "Göre" Edatı:"Göre" edatı, ismin yönelme ekini (-e, -a) alan söz­cüklerle kullanılır. Birlikte kullanıldığı sözcüğe, karşı­laştırma ve görelik anlamı katar

.ÖRNEK

Babama göre, bize göre, söylediğine göre, gittiğinegöre, kimine göre...

UYARI: "Göre" edatının yerini bazen eşitlik eki olan –ca, -ce karşılayabilir.

ÖRNEK

 Sizce (size göre) Gönlümce (gönlüme göre) Bizce (bize göre)

6- "Üzere (Üzre)" Edatı:Bu edat, "için" edatıyla anlamca birbirine benzer. Daha çok eylemsilerle (fiilimsilerle) kullanılır

 ÖRNEK 

Yola çıkmak üzere hazırlandık.

Gücünün tükenmek üzere olduğunu anladı.

Bu koyun, satılmak üzere pazara götürülecek.

Kapıyı açmak üzere yerinden kalktı.

UYARI: Yukarda anlatılan edatlardan başka, dilimiz­de, doğru, ancak, sadece, yalnız, dek, değin, dola­yı, ötürü, yana, bile, beri gibi sözcükler kimi zaman edat gibi kullanılır.Ad ya da ad soylu bir sözcükle edatın oluşturduğu tamlamalar ve bu tamlamalardan kurulan tümleçler, kimi zaman cümlede zarf görevinde kullanılır.

Eve doğru, benden yana, akşama değin, okulundan do­layı, sabaha karşı, akşamdan beri...

7-  "Yalnız" Bağlaç ve edat olarak kullanılabildiği gibi, isim sıfat ve zarf olarak da kullanılabilir.Bu soruyu yalnız sen çözebilirsin (edat) sadece anla­mında kullanıldığı için edat

Bugün iki kitap aldım yalnız ikisi de çok pahalı (Fakat yerine kullanıldığı için bağlaç).

Kadın yıllardır yalnız yaşıyor (eylemi nitelediği için zarf)

Yalnız yaşayan çocuk kayboldu (eylemsiyi nitelediği için zarf)

Yalnız çocuklar sorunlu oluyor (ismi nitelediği için sıfat)Yalnızlık anlatır geceleri seni bana (isimdir)

8- "mi, mi" soru edatıEylem ya da ad soylu sözcüklerden sonra gelerek soru anlamı oluşturur. Kendisinden önceki sözcük­ten her zaman ayrı yazılır. Kendisinden sonra bir ek alırsa onunla bitişik yazılır.

Ör: Bugün bize gelecek mi? -> Bugün bize gelecek misiniz?

"Mi" soru edatı, soru anlamı dışında şu anlamları da sağlar.

a)  ikileme kurar

:Sıcak mı sıcak bir çay içtik

b) Çalıştı mı yapar.c) Olumluluk bildirir.

O bu işi yapar mı yapar

A- Edatlar, ad ya da zamirlerle tamlama kurarlar, bu tamlamaya edatlı tamlama denir.

ÖRNEK

Bacak kadar, saat gibi, bana göre, bizden yana, araba ile, sizin için...

B- Edatlar iyelik eki aldığında ad gibi kullanılır ve ad tamlamalarında, tamlanan olarak kullanılır.

ÖRNEK

Ali gibisiBelirtisiz ad tamlaması kurmuştur.

Onun gibisiBelirtili ad tamlaması kurmuştur.

C- Edat olan sözcük, bir adla birleşerek başka bir adın sıfatı olarak kullanılır.

ÖRNEK

Dağ gibi adam.Sıfat             Ad

Pamuk gibi beyaz.

Ceviz kadar ur

D- Edatlar cümlede genellikle tümleç ve yüklem gö­revini üstlenir. Az da olsa özne görevini üstlendiği de görülür.

ÖRNEK

Fırtına gibi koşuyordu

Eve doğru yürüyordu

Yanıp da bitmez köz gibisin.

Ak akçe kara gün içindir.