metaller ve ametaller

Metaller ve Ametaller

Kimya bilimi, nesneleri basit ve bileşik olarak ikiye ayırır. Basit olanlar (elementler) sayıca az olup toplam yüz kadardır. Bunların birleşmesinden, doğada bulunan veya suni olarak üretilen sayısız madde türemiştir. Diğer sayfalarda bu elementler sıralanmış olup, üçüncü sütunda elementin uluslararası simgesi gösterilmiştir. Adı veya sembolü yerine elementin atom numarası da kullanılabilir. Netice olarak altına 79. element, gümüşe 47. element denilebilir.

Kuyumculuğu İlgilendiren Metaller
Elementler metaller ve ametaller olarak ikiye ayrılır. İkisinin ortasında yarı metaller denilen elementler bulunmaktadır. Metaller ısıyı ve elektriği iletmektedirler. Kuyumculuğu ilgilendiren ametallerin arasında oksijen, kükürt, bor, karbon, fosfor, azot ve hidrojen bulunmaktadır. Kuyumculukta sadece değerli metaller kullanılmaz. Bunların mekanik belliklerini geliştirmek üzere diğer metallerle alaşımlar yapılır. Saf metallerin kullanılması halinde meydana gelen ürünler çok yumuşak olacaklarından kolayca aşınacak, dayanım süresi azalacak ve parlaklığını kaybedecektir. Bu amaçla, gümüş, bakır, nikel ve çinko kullanılır. Soy olmayan metallerin değişik uygulama alanları vardır. Örneğin alüminyum bir tacın iskeleti veya kolye ucu olarak kullanılmaktadır. Bu türden bir iskelet 2,5mm. kalınlığındaki bir levhanın, eğe ve testere ile işlenmesi sonucunda elde edilir. Birkaç destek civatası erleştirmek suretiyle esnekliği azaltılır. Alüminyumun kullanılmasının amacı, aş üstünde taşınan tacın ağırlığını azaltmaktır. Bazı alanlarda değerli metallerin kullanılması imkansızdır (örneğin çelik aylar).

Adı	Atom ağırlığı	Simgesi	Atom sayısı	Adı	Atom ağırlığı	Simgesi
Hidrojen	1,008	H	52	Teluryum	127,60	Te
Helyum	4,0026	He	53	iyot	126,90	i
Lityum	6,24	U	54	Ksenon	131,30	Xe
Berilyum	9,01	Be	55	Sesyum	132,905	Cs
Bor	10,81	B	5	Baryum	137,34	Ba
Karbon	12,011	C	57	Lantan	138,91	La
Azot	14,007	N	58	Seryum	140,12	Ce
Oksijen	15,999	O	59	Praseodim	140,91	Pr
Flor	18,994	F	60	Neodim	144,24	Nd
Neon	20,18	Ne	61	Prometyum		Pm
Sodyum	22,99	Na	62	Samaryum	150,35	Sm
Magnezyum	24,31	Mg	63	Europyum		Eu
Alüminyum	26,93	Al	64	Gadolinyum	157,25	Gd
Silisyum	28,086	Si	65	Terbiyum	158,92	Tb
Fosfor	30,97	P	66	Desproziyum	162,50	Dy
Kükürt	92,064	S	67	Olmiyum	164,93	Ho
Klor	35,45	cı	68	Erboyum	167,26	Er
Argon	39,95	Ar	69	Tuliyum	168,93	Trn
Potasyum	39,10	K	70	İtterbiyum	173,04	Yb
Kalsiyum	40,08	Ca	71	Lutezyum	174,97	Lu
Skandiyum	44,95	Sc	72	Afniyum	178,49	Hf
Titanyum	47,90	Ti	73	Tantalyum	180,95	Ta
Vanadyum	50,94	V	74	Tungsten	183,85	W
Krom	51,996	Cr	75	Renyum	186,2	Re
Manganez	54,94	Mn	76	Osmiyum	190,2	Os
Demir	55,85	Fe	77	İridyum	192,2	İr
Kobalt	58,93	Co	78	Platin	195,09	Pt
Nikel	58,71	Ni	79	Altın	196,967	Au
Bakır	63,54	Cu	80	Cıva	200,59	Hg
Çinko	65,37	Zn	81	Talyum	204,37	Tl
Galyum	69,72	Ga	82	Kurşun	207,19	Pb
Germanyum	72,59	Ge	83	Bizmut	208,98	Bi
Arsenik	74,92	As	84	Polonyum	210	Po
Selenyum	78,95	Se	85	Astat	210	At
Brom	79,9	Br	86	Radon	222	Rn
Kripton	83,80	Kr	87	Fransyum	223	Fr
Rubidyum	85,47	Rb	88	Radyum	226	Ra
Stronziyum	87,62	Sr	89	Aîtimiyum	227,02	Ao
İtriyum	88,905	Y	90	Toriyum	232,04	Th
Zirkonyum	91,22	Zr	91	Protatinyum	231	Pa
Niyobyum	91,90	Nb	92	Uranyum	238,03	U
Molibden	95,94	Mo	93	Neptunyum	93ten	Np
Tekneto	98	Tc	94	Plütonyum	itibaren	Pu
Rutenyum	101,07	Ru	95	Amerikyum	transü-	Am
Radyum	102,905	Rh	96	Kuryum	ranik	Cm
Paladyum	106,4	Pd	97	Berkelyum	denilen	Bk
Gümüş	107,87	Ag	98	Californiyum	element-	Cf
Kadmiyum	112,4	Cd	99	Einstenyum	lerin sade-	Ei
İndiyum	114,82	İn	100	Fermiyum	ce teorik	Fm
Kalay	118,69	Sn	101	Mendelviyum	önemleri	Md
Antimon	121,75	Sb	102	Nobelyum	vardır.	No

Kuyumculuğu ilgilendiren elementler "asil (soy) ve değerli metaller" başlığı altında toplanmaktadır. Yukarıya doğru (Cu) bakır, (Ag) gümüş, (Au) altın, (Zn) çinko, (Cd) kadmiyum; sol tarafta (Fe) demir, (Co) kobalt, (Ni) nikelden oluşan manyetik metaller üçlüsünün hacim kütleleri 8'e yakındır. (Ru) Rutenyum, (Rh) radyum, (Pd) palladyum üçlüsünün hacim kütlesi 12 civarındadır. Bunlar platin ailesinin hafif metalleridir. Daha sonra platin ailesinin ağır metalleri, yani kütleleri 21'in üzerinde olan (Os) osmiyum, (ir) iridyum ve (Pt) platin gelmektedir. Altının üzerinde (Hg) cıva bulunmaktadır. Yukarıya doğru gittikçe asalet ve değer azalmaktadır. Bakır, gümüş ve aitın üçlüsü en iletken ve en yumuşak metaller olup, para imalinde kullanılan klasik metallerdir.
En tepede en hafif elementler bulunmaktadır, ilk olarak havanın gazları, sağda flor, klor, oksijen, azot ve hidrojen yer alır. Aşağıya doğru inildiğinde daha ağır olanları bulunmaktadır. Seryumla lütesyum arasındaki metaller lantanit ailesini, toryumdan sonrakiler ise aktinitler ailesini oluşturmaktadır. Solda en hafif metaller olan alkalinler bulunmaktadır. Alta doğru yansıtıcı metaller, yani yüksek derecede eriyen metaller bulunmaktadır (tungsten(VV), reniyum(Re), tantalyum(Ta); yukarıda zirkonyum(Zr)).

Kuyumculukta kullanılan metaller

Metal	Sembol	Hacim	Erime	Kaynama	Kimyasal özellikler
		kütlesi	noktası "C	noktası yoğunluğu °C
Alüminyum	Al	2,699	659,7	2520	Nitrik asitte erimez. Klorik ve sülfürik asitlerde, sodalarda erimektedir.
Gümüş	Ag	10,5	961,9	2163	Nitrik asit, alkalin siyanürler,
Gümüş					sıcak sülfürik asitlerde erir.
					Klorik asitte erimez ancak
					aşınır. Soda ve sudkostikte
					erimez. Erimiş halde iken
					hacminin 22 katı kadar oksijen
					emebilmekte, katılaşırken
					açığa bırakmaktadır(Bkz.s.70).
Kadmiyum	Cd	8,642	320,9	767 2	Sıcak sülfürik asitte ve nitrik asitte erir(Bkz.s.72).
Kobalt	Co	8,9	1492	2930	Nitrik asitte erir.
Demir	Fe	7,86	1536	2860	Asitlerde erir, soda ve sudkostikte erimez(Bkz.s.73).
İridyum	İr	22,421	2454	4390	Ayrıştırmaya bağlı olarak kral suyunda erir.
Cıva	Hg	13,594	-38,87	356,58	Nitrik asitte erir.
Nikel	Ni	8,9	1455	2915	Nitrik asit ve kral suyunda erir. Soda ve sudkostikte erimez (Bkz.s.73).
Altın	Au	19,3 erimiş halde17	1063	2860	Siyanür ve kral suyunda erir halde (Bkz.s.74).
Palladyum	Pd	O'de 11,97 22'de11,4	1552	2960	Kral suyunda, sıcak sülfürik ve nitrik asiîierde erir (Bkz.s.82).
Kurşun	Pb	11,58	327,43	1750	Derişik sıcak sülfürik asitte, nitrik asit ve sudkostikte erir (Bkz.s.77).
Platin	Pt	21,45	1796	3830	Soda, sudkostik ve kral suyunda erir(Bkz.s.79, 82).
Bakır	Cu	8,92	1083	2595	Sıcak sülfürik asitte ve nitrik asitte erir(Bkz.s.78).
Radyum	Rh	12,1	1966+3	>2500	Toz halinde iken kral suyunda erir(Bkz.s.83).
Gri, normal	Sn	5,75	231,9	2625	Sülfürik asit, sulandırılmış nitrik
ve beyaz		7,35	231,9	2625	asit, kloridik asit, kral suyu,
kalay					soda ve sudkostikte erir (Bkz.s.79).
Tantalyum	Ta	16,6	2980	5370	Fluoridik asit hariç diğer asitlerde erimez (Bkz. s.181, 385).
Titanyum	Ti	4,5	1667	3285	Nitrik asit ve sudkostikte erimez (Bkz.s.181,385).
Çinko	Zn	7,14	419,5	911	Hemen hemen tüm kimyasal maddelerde erir(Bkz.s.79).